شعر شب جمعه ايرج ميرزا

ايرج ميرزا علاوه بر معاونت مدرسه، مديريت ماهنامه‌ي «ورقه» يا «ارگان دارالفنون تبريز»، كه نخستين نشريه‌ي دانشجويي ِ شهر تبريز بود را نيز عهده‌دار بود. وي صاحب آثاري از مانند   شعر شب جمعه ايرج ميرزا هم بود و او در نوزده سالگي لقب «ايرج‌بن صدرالشعرا» يافت اما شاعر دربار بودن را كنار گذاشت و به شغل‌هاي دولتي از جمله كار در وزارت فرهنگ كه در آن زمان «معارف» نام داشت و پس از آن  به استخدام اداره‌ي گمرك در آمد و پس از مشروطه نيز در مشاغل مختلف دولتي از جمله وزارت كشور و در سمت فرماندار آباده و معاونت استان‌داري اصفهان به كار مشغول شد. ايرج ميرزا به زبان‌هاي فارسي، تركي، عربي و فرانسه تسلط  داشت و تا حدودي نيز زبان روسي مي‌دانست.

ايرج ميرزا در سن شانزده سالگي ازدواج كرد و سه سال از ازدواجش نگذشته بود كه پدر و همسر هر دو را از دست داد. دوران اقامت ۵ ساله‌ي ايرج ميرزا در خراسان را شايد بتوان بهترين دوره‌ي كوشش ادبي ايرج ميرزا دانست. اشعار پيش از دوره مشروطيت ايرج اشعاري است كه بيشتر در ستايش رجال زمان و بزرگان قاجار است اما پس از مشروطه اشعار ايرج ميرزا بيشتر رنگ و بوي مضاميني با انتقادهاي اجتماعي به خود مي گيرد.

سفر ايرج ميرزا به اروپا و قفقاز و آشنايي او با آداب و فرهنگ و ادبيات ديگران در رشد و بالندگي ايرج ميرزا تاثير به‌سزايي داشت

بسياري از اشعار ايرج ميرزا را جمع كثيري از مردم شنيده‌اند و يا خوانده‌اند. شايد بتوان از معروف‌ترين اشعار او شعري را دانست كه عنوان «مادر» گرفته است. بسياري از مردم خصوصا بزرگ‌ترها با اين شعر ايرج ميرزا آشنايي دارند و لااقل برخي از ابيات آن را از حافظه مي‌خوانند:

گويند مرا چو زاد مادر / پستان به دهن گرفتن آموخت

شب ها سر گاه واره‌ي من / بيدار نشست و خفتن آموخت

دستم بگرفت و پا به پا برد/ تا شيوه ي راه رفتن آموخت

يك حرف و دو حرف بر زبانم / الفاظ نهاد و گفتن آموخت

لبخند نهاد بر لب من / بر غنچه گل شكفتن آموخت

پس هستي من ز هستي اوست / تا هستم و هست دارمش دوست

به دليل تغيير در مرزها و درگيري ها، شاعراني مانند مولوي كوچ كردند و در قونيه تركيه به خاك سپرده شدند. تعداد معدودي از اين شاعران نيز در ايران به خاك سپرده شده اند. به عنوان مثال مقبره حافظ، يكي از مكان هاي مشهور در شيراز (جنوب غربي ايران) است. اين آرامگاه ها بيش تر از اينكه شبيه به قبرستان باشند به عنوان باغ هاي ايراني درآمده و شناخته شده اند.

ابوالقاسم فردوسي

ابوالقاسم فردوسي طوسي، كه به عنوان فردوسي شناخته مي شود، شاعر ايراني است كه در روستاي پاژ شهر طوس در منطقه اي تاريخي خراسان، شمال شرقي ايران در زمان امپراتوري ساماني متولد شد. معروف ترين اثر فردوسي "شاهنامه" كه با عنوان "كتاب پادشاهان" ترجمه شده، طولاني ترين كتاب شعر حماسي جهان است كه در سال ۱۰۱۰ ميلادي كامل شد. اين اثر بي نظير همچنين به عنوان حماسه ملي ايران نيز شناخته مي شود.

اعتقاد بر اين است كه سال درگذشت او بين ۱۰۲۰-۱۰۲۶ ميلادي است. آرامگاه فردوسي در طوس، مشهد، شمال شرق ايران (در منطقه خراسان) واقع شده است.